Hindoe rituelen bij overlijden

In Nederland wonen circa 130.000 oorspronkelijk uit Suriname afkomstige hindoes. De Surinaamse hindoestanen zijn verdeeld in twee groepen, de Sanatan Dharma en de Arya Samaaj. Tussen deze twee groepen bestaan grote verschillen in gebruiken rond de uitvaart en de rouwperiode. De sanateni ziet na het sterven twee mogelijkheden. De ene mogelijkheid is, dat de ziel van de mens of de aatma het lichaam verlaat en opnieuw geboren wordt in een ander lichaam. Dan komt hij op aarde terug. Er zijn 8,4 miljoen levensvormen, variërend van eencellige bacteriën tot de mens, die op de hoogste rang staat vanwege zijn goed ontwikkelde hersenen. Hij kent hierdoor het verschil tussen goed en kwaad. Welk nieuw lichaam de ziel krijgt, is afhankelijk van hoe hij zijn leven heeft geleefd. Heeft hij goed geleefd, dan krijgt hij weer het lichaam van de mens. Wie slecht heeft geleefd, krijgt een lagere levensvorm. Over de tijd tussen het ogenblik van sterven en de intrede van de aatma in een nieuw lichaam bestaat geen zekerheid. De andere mogelijkheid is dat de ziel de moksha bereikt. De moksha is de bevrijding uit de kringloop van geboorte en dood en uit de stoffelijke wereld, en de éénwording met God (Brahman).

Ook de Arya Samaaj gelooft dat de ziel of de aatma na het sterven opnieuw geboren wordt in een ander lichaam en op aarde terugkeert als mens, dier of plant. Of dat de ziel de moksha bereikt. De moksha is hier echter een tijdelijke bevrijding uit de kringloop van geboorte en dood. De dood treedt in als de ziel het lichaam verlaat. De dood is ook hier een verlossing. De nabestaanden kunnen alleen niets meer voor de gestorvene doen. De ziel moet er zelf voor zorgen dat hij in een nieuw lichaam binnenkomt. De plechtigheden rondom het sterven zijn bedoeld als troost voor de nabestaanden.
Bij de sanateni mag in het rouwhuis geen vuur worden ontstoken. Dit betekent o.a. dat er thuis niet gekookt wordt en dat er geen warme dranken worden bereid. Dat gebeurt in de huizen van anderen.

Bij alle rituelen spelen mannen de belangrijkste rol. Wanneer de ouders zijn overleden , wordt er een speciale dienst thuis gehouden waarbij de mannelijke familieleden het hoofdhaar (soms op een kort staartje na), snor en baard afscheren. Na zes maanden en één jaar wordt het hele ritueel herhaald.

De arya samaj aanhangers kennen dergelijke gebruiken niet.

Na het overlijden breekt er voor de familie een periode van 10 dagen rouw aan. Het overlijden van hun dierbare wordt bekend gemaakt via rouwcirculaires in het land en indien mogelijk via de radio voor verre verwanten.